Sâm Việt, đặc biệt là Sâm Ngọc Linh, đang được thế giới công nhận là một trong những loài sâm quý hiếm và có giá trị dược tính cao bậc nhất. Nhưng trớ trêu thay, ngay tại quê nhà – nơi sản sinh ra loại “quốc bảo” này – Sâm Việt vẫn chưa thật sự chạm đến đời sống hàng ngày của người dân. Vì sao sâm tốt hơn, hiếm hơn, nhưng lại không được dùng rộng rãi hơn? Phải chăng chính sự “thần thánh hóa” và mức giá ngất ngưởng đã khiến Sâm Việt trở thành món hàng dành riêng cho tầng lớp siêu giàu? Bài viết này nhìn nhận thẳng thắn hiện trạng, để từ đó đề xuất một hướng đi mới: đưa sâm từ núi rừng bước vào đời sống – một cách bình dị, hiệu quả và đúng giá trị.
Góc nhìn chuyên gia về thực trạng Sâm và Sâm Ngọc Linh tại Việt Nam
“Sâm Ngọc Linh là báu vật của núi rừng, nhưng người dân Việt vẫn chưa coi nó là báu vật của đời sống.”
Vì sao Sâm Ngọc Linh quý giá hơn cả sâm Hàn, sâm Mỹ?
Từ góc độ khoa học, Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis) hiện là một trong những loài sâm có hàm lượng saponin cao nhất thế giới – thành phần chính tạo nên dược tính quý giá của sâm. Trong khi sâm Hàn Quốc chứa khoảng 30-40 loại saponin, thì Sâm Ngọc Linh đã được phát hiện có đến 52 loại saponin, trong đó 20 loại chưa từng được tìm thấy trong bất kỳ loài sâm nào khác.
Không chỉ dừng lại ở số lượng, các saponin của Sâm Ngọc Linh còn mang lại nhiều lợi ích đặc thù cho sức khỏe:
- Tăng cường miễn dịch, phục hồi tế bào.
- Hỗ trợ điều trị ung thư, trầm cảm, tiểu đường, suy nhược cơ thể.
- Đặc biệt hiệu quả cho bệnh nhân hậu điều trị hóa chất – điều mà không phải loại sâm nào cũng làm được.
Vậy tại sao một sản phẩm dược liệu “đỉnh cao” như thế lại chưa thật sự được người Việt tin dùng rộng rãi?
Khi sâm bị… thần thánh hóa và “đóng hộp” cho người giàu
Sâm Ngọc Linh hiện diện trong tâm trí nhiều người như một món quà “trị giá hàng chục triệu một củ”, gắn liền với hình ảnh rượu sâm ngâm trưng bày, chỉ để nhìn, không để dùng. Giá cao, quảng bá mang tính thần thoại, và sản phẩm bị “đóng khung” trong những bộ hộp sang trọng khiến người tiêu dùng phổ thông cảm thấy xa lạ và e dè.
Chưa kể, nhiều người chỉ biết đến “sâm rừng ngâm rượu” – một hình thức sử dụng không phát huy hết công năng của sâm, lại dễ bị lẫn lộn với hàng giả, hàng kém chất lượng.
Vì vậy, dù Sâm Ngọc Linh tốt thật, nhưng nó chưa đi vào đời sống người Việt một cách đúng nghĩa và đúng giá trị.
Có phải lỗi tại người tiêu dùng? Hay lỗi tại cách chúng ta đưa sâm đến tay họ?
Phần lớn người Việt không biết rõ:
- Sâm Ngọc Linh khác gì sâm Hàn, sâm Mỹ?
- Có cần phải là người bệnh nặng mới dùng?
- Có cách sử dụng nào đơn giản, hiệu quả mà không cần ngâm rượu?
Trong khi đó, cách làm thị trường hiện nay đang hướng đến đối tượng “đại gia sưu tầm sâm”, chứ không phải người cần sâm để khỏe mạnh mỗi ngày. Chính sự mất cân đối này khiến thị trường sâm trong nước phát triển theo kiểu “một mình một đường” – sản phẩm quý, nhưng khó phổ cập và khó tiêu dùng thực tế.
Giải pháp: Phổ cập – Phổ thông hóa Sâm Ngọc Linh
1. Phổ cập kiến thức về sâm cho người Việt
- Đưa Sâm Ngọc Linh ra khỏi hình tượng “thần dược xa xỉ”, thay bằng hình ảnh người bạn sức khỏe đáng tin cậy.
- Truyền thông minh bạch, chính xác về công dụng, cách sử dụng, liều lượng, và đối tượng phù hợp.
- Làm rõ sự khác biệt giữa “ngâm rượu để trưng” và “dùng đúng cách để khỏe”.
2. Phổ thông hóa sản phẩm
- Đa dạng hóa sản phẩm: trà sâm, viên sâm, kẹo sâm, nước sâm, cao sâm nhỏ gọn.
- Hạ thấp rào cản tiếp cận: đóng gói vừa túi tiền, combo dùng thử, kênh bán hàng gần gũi (siêu thị, hiệu thuốc, online).
- Làm thương hiệu gần gũi hơn: nói bằng ngôn ngữ đời sống, truyền cảm hứng chăm sóc sức khỏe thay vì phô trương đẳng cấp.
Sâm Ngọc Linh – không chỉ là “quốc bảo” của rừng, mà cần là “quốc phẩm” trong từng nhà
Sâm Ngọc Linh xứng đáng là niềm tự hào quốc gia. Nhưng để trở thành một phần trong hành trình sống khỏe của mỗi người Việt, nó cần bước ra khỏi chiếc hộp lụa, bước vào bữa ăn, hộp thuốc, cốc trà, và trái tim người dùng.
Khi người Việt thật sự hiểu và dùng sâm Việt đúng cách – đó mới là lúc quốc bảo được sống đúng giá trị.
