Trong bối cảnh ngành nuôi biển bền vững đang phát triển mạnh mẽ, việc chuyển đổi từ lồng bè truyền thống sang lồng bè dùng vật liệu HDPE (High-Density Polyethylene) không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là giải pháp mang tính bền vững dài hạn. Tuy nhiên, ít ai biết rằng sản phẩm lồng bè HDPE tại Việt Nam đã trải qua một hành trình dài từ việc học hỏi các quốc gia tiên tiến đến những nỗ lực nội địa hóa đầy thách thức của các doanh nghiệp trong nước.
Học hỏi từ những người đi trước
Các quốc gia có ngành nuôi biển phát triển như Na Uy, Úc, Chile đã sử dụng lồng bè HDPE từ những năm 1990. Những mô hình này ra đời nhằm giải quyết bài toán về độ bền, an toàn và bảo vệ môi trường biển. Lồng bè HDPE có tuổi thọ từ 15-20 năm, chịu được điều kiện biển khắc nghiệt, không bị ăn mòn bởi nước mặn và hạn chế tối đa rủi ro từ thiên tai.
Nhận thức được những ưu điểm vượt trội này, một số doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đã chủ động tiếp cận công nghệ và nghiên cứu triển khai lồng bè HDPE. Ban đầu, hầu hết các vật liệu HDPE đều phải nhập khẩu từ châu Âu với chi phí cao. Việc lắp đặt và vận hành cũng gặp nhiều khó khăn do thiếu chuyên môn kỹ thuật và kinh nghiệm thực tiễn.
Quá trình nội địa hóa đầy thách thức
Từ những năm 2015, khi nhu cầu nuôi biển bền vững ngày càng gia tăng, các doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu tập trung vào việc nội địa hóa sản phẩm HDPE. Dù gặp nhiều thách thức, các đơn vị tiên phong như STP, Tiền Phong, Hoa sen …đã có những bước tiến đáng kể:
- Chủ động nguồn nguyên liệu: Đầu tư dây chuyền sản xuất ống nhựa HDPE đạt tiêu chuẩn quốc tế, giảm dần sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu.
- Cải tiến thiết kế: Điều chỉnh kết cấu lồng bè phù hợp với điều kiện vùng biển Việt Nam.
- Giảm chi phí sản xuất: Tăng quy mô sản xuất giúp tối ưu hóa chi phí, đưa giá thành về mức hợp lý hơn cho người nông dân.
Dù vậy, chi phí đầu tư ban đầu cho một ô lồng HDPE vẫn cao gấp 3-4 lần so với lồng truyền thống, khiến nhiều bà con dù muốn cũng khó tiếp cận.
Liên kết hệ sinh thái – Giải pháp tháo gỡ nút thắt
Để giải quyết bài toán chi phí và mở rộng quy mô sử dụng lồng bè HDPE, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan:
- Liên kết nhà sản xuất vật liệu: Các doanh nghiệp sản xuất ống nhựa, ván nhựa ngoài trời cần phối hợp để tạo ra bộ sản phẩm hoàn chỉnh, giảm thiểu chi phí trung gian.
- Hợp tác công – tư: Chính quyền và doanh nghiệp cần phối hợp xây dựng các chương trình hỗ trợ tài chính, cho vay ưu đãi hoặc trả góp dài hạn để bà con dễ dàng chuyển đổi.
- Mô hình thí điểm: Xây dựng các mô hình lồng bè HDPE mẫu tại các vùng nuôi trọng điểm, giúp bà con thấy rõ hiệu quả và từng bước nhân rộng.
Hướng đi cho lồng bè HDPE Việt Nam
Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp lớn hiện nay vẫn chưa mặn mà với thị trường lồng bè HDPE do lợi nhuận không cao và quy mô còn nhỏ lẻ. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ tuy có tâm huyết nhưng lại gặp khó khăn về vốn và năng lực sản xuất. Để thay đổi cục diện, cần có một đơn vị dẫn dắt, sẵn sàng đầu tư dài hạn và kết nối các thành phần trong chuỗi cung ứng.
Nếu các bên cùng chung tay, hành trình từ học hỏi đến nội địa hóa sẽ không còn là giấc mơ xa vời. Lồng bè HDPE sẽ trở thành giải pháp bền vững, mở ra tương lai mới cho nghề nuôi biển Việt Nam – một tương lai mà cả bà con ngư dân và doanh nghiệp đều được hưởng lợi công bằng và lâu dài.
