Làm doanh nghiệp, chúng ta luôn đứng giữa hai luồng suy nghĩ: “Cái này chắc mình làm được” và “Hay là thuê chuyên gia cho nhanh?”.
Nhưng kinh nghiệm thực tế cho tôi một kết luận rõ ràng hơn: Không phải cái gì cũng nên tự làm.
Và cũng không phải cái gì cũng nên thuê. Điều quan trọng là: bạn hiểu rõ điểm mạnh điểm yếu của mình ở đâu.
Tư duy “Tự làm hết cho tiết kiệm” và cái giá phải trả
Tôi từng làm việc với một doanh nghiệp gia đình, doanh thu khoảng 50 tỷ/năm. Anh giám đốc, rất giỏi vận hành, quyết định “tự viết luôn chiến lược công ty” vì ngại tốn tiền thuê ngoài. Kết quả: sau 1 năm triển khai, mọi thứ không đi tới đâu. Các phòng ban không hiểu mục tiêu, đội ngũ loay hoay với các kế hoạch thiếu định hướng, sản phẩm tung ra nhưng không rõ khách hàng trọng tâm.
Sau khi gỡ rối, chúng tôi nhận ra: anh giám đốc có năng lực ra quyết định tốt, rất giỏi xử lý tình huống và quản trị nhân sự – nhưng lại không có kỹ năng phân tích thị trường, định vị sản phẩm hay tổ chức chiến lược tổng thể.
Nếu anh ấy xác định điểm yếu sớm hơn, có thể chỉ cần thuê chuyên gia hỗ trợ 2 tháng đầu, rồi sau đó tự đội ngũ vận hành. Nhưng vì cố “ôm hết”, anh mất gấp 10 lần chi phí vào việc sửa sai và quan trọng hơn, là mất sự tin tưởng từ đội ngũ.
Tư duy “Gì cũng thuê – cho nhanh” và rủi ro bị “dắt”
Ở chiều ngược lại, tôi từng tư vấn cho một startup trẻ. CEO chỉ mới 27 tuổi, có vốn mạnh từ đầu tư. Bất kỳ thứ gì từ chiến lược, marketing, đến nhân sự …đều giao cho bên ngoài làm vì họ tin vào sự chuyên nghiệp của đối tác, hoặc họ tin vào việc ai mạnh gì làm nấy và không kiểm chứng. Kết quả là gì?
- Chiến lược công ty thì “đẹp”, nhưng toàn ngôn ngữ hàn lâm không ai hiểu.
- Kế hoạch marketing thì ồn ào nhưng không bán được hàng.
- Thương hiệu trông có vẻ sang, nhưng lại… không phản ánh đúng đội ngũ hay khách hàng thực tế.
Bạn có quyền thuê ngoài. Nhưng nếu bạn không hiểu mình đang cần gì, thuê ai, để làm gì – thì bạn đang giao vận mệnh công ty vào tay người khác mà không kiểm soát nổi.
Ví dụ gần gũi: Bảo hành xe hơi – thuê chính hãng hay tự lo bằng cách tìm kiếm các điểm sửa chữa gần nhà?
Hãy hình dung bạn mua một chiếc ô tô mới, giá trị vài tỷ đồng. Khi có vấn đề, bạn có 2 lựa chọn:
- Mang vào hãng chính hãng để bảo hành.
- Mang ra một gara quen để sửa cho rẻ hơn hoặc vào đại chỗ gần nhà?
Người hiểu biết sẽ không chọn theo cảm tính. Họ sẽ:
- Kiểm tra xe còn bảo hành chính hãng không?
- Vấn đề là lỗi kỹ thuật hay lỗi hao mòn?
- Gara đó có chuyên xử lý đúng dòng xe mình không?
Tức là: họ ra quyết định dựa trên hiểu biết – chứ không đơn giản là “vì rẻ” hay “vì tin”.
Việc vận hành doanh nghiệp cũng vậy. Không phải cứ “showroom chính hãng” là mắc tiền, và không phải gara quen nào cũng sửa được lỗi lớn. Quan trọng là bạn có khả năng phân biệt và quyết định.
Chủ doanh nghiệp cần biết rõ: Mình mạnh ở đâu và thiếu gì?
Đây là điều tôi hay hỏi bất kỳ chủ doanh nghiệp nào trước khi tư vấn:
- Anh/chị giỏi nhất ở đâu? (Sản phẩm, thị trường, con người, quản trị?)
- Điều gì anh/chị chưa từng làm bao giờ và cảm thấy mù mờ nhất?
- Nếu có thêm một người giỏi bên cạnh, họ nên bổ sung phần nào cho anh/chị?
Những câu hỏi này giúp xác định rõ: phần nào mình có thể làm, phần nào nên thuê và phần nào cần phối hợp.
Ví dụ:
- Bạn có thể tự viết mục tiêu, vì bạn hiểu công ty nhất.
- Nhưng bạn cần thuê chuyên gia giúp bạn xác định chiến lược tăng trưởng đúng phân khúc.
- Sau đó, đội ngũ nội bộ của bạn có thể vận hành và triển khai.
Tức là: chuyên gia không làm thay bạn tất cả- họ giúp bạn rõ ràng và đúng hướng.
Đừng để câu hỏi “thuê hay không thuê” che khuất điều quan trọng hơn
Việc thuê chuyên gia không phải là chi phí, mà là biện pháp giảm rủi ro sai lầm.
Việc tự làm không phải lúc nào cũng là tiết kiệm, mà đôi khi lại là gây thiệt hại ngầm.
Quan trọng nhất là: bạn có đủ thông tin để ra quyết định đúng và dám đối diện với điểm yếu của chính mình.
Lựa chọn thông minh nằm ở sự tỉnh táo, không phải cực đoan
Trong thời đại mà kiến thức có thể tìm được mọi nơi, công cụ có thể mua được bằng tiền, điều duy nhất không thể thuê được là sự tỉnh táo trong tư duy và sự khiêm tốn trong quyết định.
Bạn không cần làm mọi thứ, cũng không cần thuê tất cả.
Bạn chỉ cần biết rõ mình là ai để biết nên làm gì, thuê gì, và phối hợp ra sao.
Và nếu có thể bắt đầu từ đâu đó, tôi khuyên bạn hãy bắt đầu bằng việc hiểu rõ chiến lược, kế hoạch và nguồn lực nội tại của chính doanh nghiệp mình.
