Bạn có biết “bẫy ngọt ngào” của sự tự tin? Nhiều doanh nghiệp mừng rỡ khi chạm đến cột mốc 10 năm, một con số tròn trịa, tượng trưng cho sự bền bỉ. Năm thứ 10, doanh nghiệp vô tình đạp phải bẫy của chính mình. Nhưng ít ai để ý rằng, cũng chính tại ngưỡng này, rất nhiều công ty bắt đầu rạn nứt từ bên trong, tụt hậu trên thị trường và… tan rã trong im lặng.
Không phải vì yếu kém, mà vì quá tự tin. Họ tin vào mô hình đã từng thành công, tin vào tập khách hàng cũ, tin rằng chỉ cần “làm tiếp như cũ” thì sẽ sống tiếp. Và họ sai. Khi Tự Tin Trở Thành Tự Mãn, Cái Giá Doanh Nghiệp Phải Trả Ở Năm Thứ 10 được báo trước!
Không phải vì yếu – mà vì không chịu thay đổi– “bẫy ngọt ngào”
Tôi từng đồng hành với một doanh nghiệp sản xuất có tiếng, doanh số vài trăm tỷ mỗi năm. Họ bước sang năm thứ 10 với khí thế rất lớn, đầu tư thêm nhà xưởng, mở rộng đội ngũ, và kỳ vọng tăng trưởng gấp đôi. Nhưng chỉ trong 18 tháng sau đó, mọi thứ đảo chiều.
Họ không thua vì năng lực sản xuất yếu. Cũng không phải vì thiếu tiền hay thiếu con người.
Họ thua vì thị trường đã thay đổi, nhưng họ thì không.
Mười năm qua, họ bán hàng qua đại lý truyền thống. Trong khi thế hệ tiêu dùng mới lại đang mua trên TikTok Shop, đặt hàng qua livestream, và yêu cầu trải nghiệm khác hoàn toàn.
Mười năm qua, họ xây dựng nội lực xoay quanh quản lý kiểu “chủ biết hết”, trong khi thế giới đang dịch chuyển sang dữ liệu hóa, tự động hóa và trao quyền cho đội ngũ trung gian.
Không phải họ không biết những xu hướng mới. Họ biết, nhưng không thay đổi. Vì họ tin rằng “mình đã làm đúng suốt 10 năm, tại sao phải sửa?”
Thành công cũ là vùng an toàn nguy hiểm nhất
Thành công trong quá khứ khiến nhiều doanh nhân trở nên tự tin đến mức… bịt tai với góp ý. Họ từng đúng, nên giờ không ai dám nói họ sai.
Cấu trúc công ty bị đóng băng, các quyết định được sao chép từ năm này sang năm khác. Những người trẻ trong công ty bắt đầu rút lui khỏi các cuộc họp chiến lược vì họ biết ý kiến mới sẽ bị dập tắt bởi câu cửa miệng: “Trước giờ vẫn vậy mà.”
Và rồi… công ty không chết rầm rộ. Nó chết dần. Đơn hàng ít đi. Nhân sự giỏi âm thầm nghỉ. Đối tác không còn ưu tiên hợp tác.
Tất cả diễn ra trong lặng lẽ, nhưng đều có chung một điểm:
Không ai chịu hỏi lại: Liệu con đường 10 năm qua có còn phù hợp 10 năm tới?
Lối mòn giết dần tinh thần đội ngũ
Khi công ty không thay đổi, không học thêm điều mới, không dấn bước vào những thị trường mới, thì những người còn lại, kể cả founder- bắt đầu cảm thấy nhàm chán.
Không ai nói ra, nhưng ai cũng thấy: công ty vẫn “tồn tại”, nhưng không còn “sống”.
Nội bộ căng thẳng không phải vì lương, mà vì thiếu cảm hứng.
Lãnh đạo cũng dần mất lửa, vì không còn mơ điều lớn hơn.
Người sáng lập – từng là linh hồn của chiến lược – bây giờ bận giải quyết chuyện… hành chính.
Muốn không tan rã ở năm thứ 10 – hãy học cách dám xoá bản vẽ cũ
Để đi tiếp sau mốc 10 năm, doanh nghiệp phải học cách đối mặt với một sự thật khó chịu:
Mọi chiến thắng đều có hạn sử dụng.
Sự tỉnh táo cần có nhất không phải là khi khởi nghiệp – mà là khi bạn đã thành công, đã ổn định, đã “có mọi thứ trong tay”.
Lúc đó, cần tự hỏi lại:
- Mình có còn đang hiểu đúng khách hàng không?
- Đội ngũ hiện tại có còn phù hợp với chiến lược tương lai không?
- Mô hình mình đang vận hành có còn tối ưu nếu thị trường biến động?
- Và bản thân mình – có còn đang học, đang nghe, đang chuyển động?
Kết
Mốc 10 năm là một cột mốc đáng tự hào – nhưng không nên là lý do để tự mãn.
Nó chỉ là đoạn giữa của một hành trình dài hơn rất nhiều.
Doanh nghiệp sống sót 10 năm chưa phải là giỏi – doanh nghiệp dám thay đổi sau 10 năm mới là sống thật.
