Mỳ Chũ Bắc Giang là niềm tự hào của làng nghề Thủ Dương, nơi lưu giữ tinh hoa ẩm thực dân gian suốt hàng trăm năm. Dù không còn giữ vị trí độc tôn trong bữa ăn hiện đại, nhưng giá trị của mỳ Chũ vẫn nằm ở hương vị thuần khiết, sự kỳ công trong từng công đoạn và tâm huyết của những người thợ. Làm thế nào để giữ gìn và phát huy giá trị của mỳ Chũ trong nhịp sống thay đổi từng ngày? Đó là bài toán không chỉ dành cho người làng nghề mà còn cho những ai yêu quý nét văn hóa ẩm thực Việt.
Mỳ Chũ – Dấu ấn của một làng nghề lâu đời
Làng Thủ Dương (Lục Ngạn, Bắc Giang) là cái nôi của mỳ Chũ, nơi từ bao đời nay, những sợi mỳ trắng ngà, dai mềm đã trở thành niềm tự hào của người dân. Nguyên liệu chính làm nên mỳ Chũ là gạo bao thai hồng – giống gạo đặc sản vùng đồi núi, giúp mỳ có vị thơm bùi đặc trưng.
Mỳ Chũ ngon là nhờ vào sự kỳ công trong từng công đoạn. Gạo được tuyển chọn kỹ lưỡng, vo sạch rồi ngâm qua đêm cho mềm, sau đó xay thành bột nước mịn. Lớp bột này được tráng mỏng thành từng lớp bánh, hấp chín trên nồi hơi lớn, rồi đem phơi trên những giàn tre dưới nắng tự nhiên. Khi tấm bánh đã khô vừa độ, người thợ cắt thành từng sợi mỳ đều nhau, tiếp tục phơi thêm lần nữa để đạt độ giòn dai hoàn hảo. Không chất bảo quản, không phụ gia – chỉ có gạo, nước và sự khéo léo của bàn tay con người.
Điều khiến mỳ Chũ khác biệt chính là cách chế biến hoàn toàn thủ công. Mỗi sợi mỳ đều thấm đượm tâm huyết của người làm nghề, từ khâu chọn gạo, tráng bánh, đến công đoạn phơi nắng. Mỳ được phơi trên những chiếc phên tre truyền thống, hứng trọn nắng gió tự nhiên, tạo nên hương vị đặc trưng mà không loại mỳ nào có thể thay thế.
Làm gì để giữ lửa làng nghề?
Ngày nay, trong thời đại của thực phẩm tiện lợi, mỳ Chũ dần lép vế trước các sản phẩm công nghiệp. Nhiều người trẻ không còn quen thuộc với hình ảnh sợi mỳ Chũ trong bữa ăn, mà thay vào đó là những loại mỳ ăn liền nhanh chóng. Điều này đặt ra thách thức lớn cho những người làm nghề: Giữ gìn một sản phẩm truyền thống nhưng vẫn phải thích nghi với xu hướng hiện đại.
Để mỳ Chũ không bị mai một, người dân làng Thủ Dương đã nỗ lực cải tiến nhưng vẫn giữ được cốt lõi truyền thống. Một số hộ sản xuất đã đầu tư công nghệ sấy khô tiên tiến, giúp bảo quản mỳ lâu hơn mà vẫn đảm bảo chất lượng. Các doanh nghiệp địa phương cũng tích cực đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, quảng bá trên mạng xã hội để tiếp cận khách hàng trẻ.
Bên cạnh đó, việc tổ chức các tour du lịch làng nghề cũng là một hướng đi mới. Du khách đến đây không chỉ được chứng kiến tận mắt quy trình làm mỳ mà còn có thể tự tay trải nghiệm các công đoạn sản xuất, tạo sự kết nối và nâng cao giá trị văn hóa.
Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn làng nghề, cần có chính sách hỗ trợ để người dân có thể tiếp tục gắn bó với nghề. Các cơ quan chức năng có thể giúp quảng bá sản phẩm rộng rãi hơn, hỗ trợ vốn vay cho những hộ sản xuất muốn mở rộng quy mô, và đặc biệt là hướng dẫn bà con cách nâng cao chất lượng sản phẩm để phù hợp với nhu cầu hiện đại.
Mỳ Chũ – Không chỉ là món ăn, mà là một phần di sản
Một bát mỳ Chũ nóng hổi, thơm ngon không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn mang theo câu chuyện của một làng nghề, của những con người gắn bó cả đời với bột gạo và bếp lửa. Hình ảnh những phên mỳ phơi dưới nắng, bàn tay thoăn thoắt cắt sợi, tiếng lách cách của những chiếc dao tre thủ công… tất cả tạo nên một không gian đượm màu hoài niệm.
Với những giá trị độc đáo, mỳ Chũ không chỉ đơn thuần là một thực phẩm mà còn là một phần của bản sắc văn hóa Việt Nam. Nó gắn liền với ký ức của nhiều thế hệ, là món quà quê giản dị nhưng đầy ý nghĩa mà ai cũng muốn mang về khi có dịp ghé thăm Bắc Giang.
Để bảo tồn và phát triển mỳ Chũ Bắc Giang, cần có sự chung tay không chỉ của người làm nghề mà còn từ cộng đồng. Hãy lựa chọn mỳ Chũ không chỉ vì hương vị mà còn vì tình yêu với một nét đẹp văn hóa Việt. Chỉ khi chúng ta thực sự nâng niu và trân trọng, mỳ Chũ mới có thể tiếp tục trường tồn với thời gian.
Liệu mỳ Chũ có thể tìm lại vị thế của mình? Câu trả lời phụ thuộc vào cách chúng ta trân trọng những giá trị truyền thống và cùng nhau đưa nó đến với nhiều người hơn!
