Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp Việt Nam có xu hướng tập trung mạnh vào thị trường nước ngoài mà ít chú trọng đến thị trường nội địa. Đây là một chiến lược có thể mang lại cơ hội lớn nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được cân nhắc kỹ lưỡng. Khi doanh nghiệp chỉ hướng ra quốc tế mà bỏ quên thị trường trong nước, họ có thể bỏ lỡ một nguồn tài nguyên dồi dào và sự ổn định mà thị trường nội địa mang lại. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến thực trạng này và đâu là giải pháp hợp lý để cân bằng chiến lược kinh doanh?
Hấp Lực Của Thị Trường Quốc Tế
Không thể phủ nhận rằng thị trường quốc tế mang lại nhiều lợi ích hấp dẫn cho các doanh nghiệp:
- Giá trị thương hiệu cao hơn: Hàng hóa xuất khẩu thường được định giá cao hơn so với tiêu thụ nội địa, tạo ra biên lợi nhuận tốt hơn. Một số mặt hàng như nông sản, đồ thủ công mỹ nghệ, dệt may hay gỗ xuất khẩu thường được các thị trường nước ngoài đánh giá cao và sẵn sàng trả mức giá cao hơn so với thị trường trong nước.
- Nhu cầu lớn, ổn định: Các thị trường phát triển có nhu cầu tiêu thụ mạnh mẽ, đặc biệt với những sản phẩm mang tính đặc trưng như cà phê, hồ tiêu, đồ gỗ hay thủ công mỹ nghệ. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng tốt điều này để đẩy mạnh xuất khẩu, mở rộng thị phần và tăng trưởng doanh thu.
- Ưu đãi thương mại: Các hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP, EVFTA giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường nước ngoài với mức thuế suất ưu đãi, tăng tính cạnh tranh và tạo động lực cho xuất khẩu.
- Môi trường kinh doanh ổn định hơn: Một số doanh nghiệp cho rằng môi trường kinh doanh ở các nước phát triển rõ ràng, ít biến động và minh bạch hơn so với thị trường nội địa. Điều này khiến họ tập trung nguồn lực để khai thác thị trường quốc tế thay vì đầu tư vào thị trường trong nước với nhiều biến số.
Một số ngành điển hình có xu hướng tập trung vào thị trường nước ngoài hơn nội địa gồm:
- Ngành gỗ và nội thất: Xuất khẩu gỗ sang Mỹ, châu Âu và Nhật Bản mang lại lợi nhuận cao hơn, khiến nhiều doanh nghiệp bỏ quên thị trường trong nước, nơi người tiêu dùng vẫn chuộng hàng nhập khẩu.
- Ngành nông sản: Cà phê, hồ tiêu, hạt điều, gạo chủ yếu xuất khẩu, trong khi thị trường nội địa bị động trong khâu phân phối, khiến doanh nghiệp khó quay lại khi thị trường xuất khẩu gặp biến động.
- Ngành dệt may và da giày: 80% sản phẩm dệt may Việt Nam xuất khẩu, nhưng khi thị trường quốc tế biến động, doanh nghiệp gặp khó khăn vì chưa xây dựng được thương hiệu mạnh trong nước.
- Ngành công nghệ – phần mềm: Các công ty như FPT, TMA chủ yếu xuất khẩu phần mềm, khiến thị trường nội địa bị chi phối bởi các phần mềm nước ngoài.
- Ngành thủy sản: Tôm, cá tra chủ yếu xuất khẩu, nhưng khi gặp khó khăn về thuế và hạn ngạch nhập khẩu, doanh nghiệp khó tìm được chỗ đứng trong nước vì thị trường nội địa chưa được khai thác đúng mức.
Thị Trường Nội Địa – Tiềm Năng Chưa Được Khai Thác Đúng Mức
Khi doanh nghiệp quá phụ thuộc vào xuất khẩu, họ có thể đối mặt với rủi ro lớn khi thị trường quốc tế biến động:
- Phụ thuộc vào thị trường nước ngoài: Khi các nước nhập khẩu thay đổi chính sách, tăng thuế hoặc hạn chế nhập khẩu, doanh nghiệp sẽ ngay lập tức gặp khó khăn. Ví dụ, ngành thủy sản từng lao đao khi Mỹ áp thuế chống bán phá giá lên cá tra Việt Nam.
- Mất thị phần ngay trên quê hương: Trong khi doanh nghiệp Việt xuất khẩu, các thương hiệu nước ngoài lại tràn vào và chiếm lĩnh thị trường nội địa. Khi cần quay lại sân nhà, doanh nghiệp Việt lại không có đủ nhận diện thương hiệu và kênh phân phối để cạnh tranh.
- Khó xây dựng lại lòng tin khách hàng: Khi thị trường quốc tế gặp khó khăn và doanh nghiệp quay về tìm kiếm cơ hội nội địa, khách hàng trong nước có thể đã quen với thương hiệu nước ngoài, khiến doanh nghiệp Việt khó chiếm lại thị phần.
Giải Pháp Để Cân Bằng Chiến Lược
Thay vì chỉ tập trung xuất khẩu, doanh nghiệp Việt cần có chiến lược phát triển song song, khai thác tốt cả thị trường nội địa lẫn quốc tế. Một số giải pháp có thể áp dụng:
- Xây dựng thương hiệu nội địa mạnh: Đầu tư vào nhận diện thương hiệu, tập trung vào chất lượng sản phẩm và dịch vụ để tạo lòng tin với khách hàng trong nước.
- Cải thiện chuỗi cung ứng và phân phối: Tận dụng công nghệ để tối ưu hóa hệ thống logistics, mở rộng kênh bán hàng online và offline.
- Định vị giá trị thay vì cạnh tranh giá: Thay vì chạy đua giảm giá, doanh nghiệp cần tập trung vào giá trị gia tăng như chất lượng, dịch vụ khách hàng và trải nghiệm mua sắm.
- Tận dụng sự hỗ trợ từ chính sách trong nước: Nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp Việt phát triển thị trường nội địa, như chương trình “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, các quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo…
Lời Kết
Thị trường quốc tế mở ra nhiều cơ hội, nhưng không thể là lựa chọn duy nhất. Một thương hiệu mạnh không chỉ được biết đến ở nước ngoài mà còn phải chiếm lĩnh được lòng tin của người tiêu dùng trong nước. Doanh nghiệp Việt cần nhìn nhận thị trường nội địa không phải là một lựa chọn thứ yếu, mà là một nền tảng quan trọng giúp họ phát triển bền vững trong dài hạn. Cân bằng giữa xuất khẩu và nội địa chính là chìa khóa để đảm bảo sự phát triển ổn định và vững chắc.
