Trong những năm gần đây, nuôi biển bền vững đang trở thành mục tiêu quan trọng đối với ngành thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, dù nhận thức được lợi ích lâu dài của lồng bè HDPE (High-Density Polyethylene), nhiều bà con ngư dân vẫn gặp khó khăn trong việc chuyển đổi do chi phí đầu tư ban đầu quá cao.
Khi một ô lồng truyền thống bằng thùng nhựa và tre nứa chỉ tốn khoảng 15 triệu đồng, thì chi phí cho một ô lồng HDPE lên đến 50 triệu đồng hoặc hơn. Bài toán đặt ra là: Doanh nghiệp cần làm gì để hỗ trợ bà con vượt qua rào cản chi phí và thúc đẩy quá trình chuyển đổi?
Chuyển đổi khó vì chi phí quá cao
Lồng bè truyền thống vẫn là lựa chọn phổ biến của bà con nhờ chi phí thấp và dễ tiếp cận. Tuy nhiên, những hạn chế của mô hình này ngày càng bộc lộ rõ ràng:
- Tuổi thọ ngắn: Lồng bè bằng tre, nứa chỉ sử dụng được từ 6 tháng đến 1 năm trước khi hư hỏng.
- Rủi ro thiên tai: Kết cấu lỏng lẻo không thể chống chọi trước bão gió lớn, gây thiệt hại nặng nề.
- Ô nhiễm môi trường: Phao xốp dễ vỡ tạo ra vi nhựa, làm ô nhiễm nghiêm trọng vùng biển.
Ngược lại, lồng bè HDPE có nhiều ưu điểm vượt trội:
- Độ bền cao: Tuổi thọ lên đến 15-20 năm, chịu được điều kiện biển khắc nghiệt.
- An toàn, ổn định: Thiết kế chắc chắn, giảm thiểu rủi ro khi có bão.
- Bảo vệ môi trường: Không gây ô nhiễm nhờ vật liệu bền vững và tái chế được.
Dù vậy, chi phí cao chính là rào cản lớn nhất khiến bà con ngần ngại chuyển đổi.
Doanh nghiệp cần làm gì để thúc đẩy chuyển đổi?
Liên kết chuỗi cung ứng để giảm chi phí
Chi phí sản xuất lồng bè HDPE cao một phần do các vật liệu như ống nhựa, ván nhựa ngoài trời chủ yếu phải nhập khẩu hoặc sản xuất theo đơn hàng nhỏ lẻ. Nếu các doanh nghiệp sản xuất nhựa lớn tại Việt Nam như Hoa Sen, Tiền Phong, STP cùng liên kết xây dựng hệ sinh thái hoàn chỉnh, chi phí sẽ giảm đáng kể nhờ:
- Sản xuất hàng loạt: Tăng quy mô sản xuất giúp giảm giá thành.
- Nội địa hóa vật liệu: Chủ động nguồn cung trong nước thay thế hàng nhập khẩu.
- Tối ưu quy trình: Hợp tác chặt chẽ từ khâu sản xuất đến vận chuyển giúp giảm chi phí trung gian.
Cung cấp giải pháp tài chính linh hoạt
Doanh nghiệp có thể kết hợp với các tổ chức tín dụng để triển khai các chương trình hỗ trợ tài chính cho bà con:
- Trả góp dài hạn: Giúp bà con tiếp cận lồng bè HDPE mà không cần đầu tư lớn ngay từ đầu.
- Hỗ trợ lãi suất vay: Giảm bớt áp lực tài chính, tạo động lực chuyển đổi.
Xây dựng mô hình thí điểm và chuyển giao công nghệ
Các doanh nghiệp lớn cần phối hợp cùng chính quyền địa phương triển khai các mô hình thí điểm lồng bè HDPE:
- Làm mẫu thực tế: Tạo lòng tin cho bà con thông qua kết quả thực nghiệm.
- Chuyển giao kỹ thuật: Hướng dẫn lắp đặt, vận hành và bảo trì lồng bè HDPE.
- Hỗ trợ ban đầu: Doanh nghiệp có thể cung cấp lồng bè với giá ưu đãi cho các hộ tiên phong.
Phát triển sản phẩm linh hoạt theo nhu cầu
Không phải bà con nào cũng cần đầu tư ngay toàn bộ lồng bè HDPE. Doanh nghiệp có thể thiết kế các giải pháp linh hoạt:
- Bộ lồng HDPE mô-đun: Cho phép bà con nâng cấp dần dần từ lồng truyền thống sang lồng HDPE.
- Vật liệu kết hợp: Sử dụng các phần chịu lực chính bằng HDPE kết hợp vật liệu giá rẻ hơn ở các phần phụ trợ.
Hướng đi nào cho tương lai?
Chuyển đổi lồng bè HDPE là xu hướng tất yếu để phát triển nuôi biển bền vững. Tuy nhiên, để thúc đẩy quá trình này, cần có sự chung tay của doanh nghiệp, chính quyền và bà con ngư dân:
- Doanh nghiệp: Chủ động đầu tư nghiên cứu, giảm chi phí, đưa ra giải pháp tài chính hỗ trợ.
- Chính quyền: Ban hành chính sách ưu đãi, hỗ trợ bà con tiếp cận nguồn vốn.
- Người tiên phong: Các hộ nuôi lớn mạnh dạn đầu tư, làm mẫu để nhân rộng mô hình.
Nếu các bên cùng đồng hành, lồng bè HDPE sẽ không còn là bài toán khó, mà trở thành cánh cửa mở ra tương lai bền vững cho nghề nuôi biển Việt Nam.
