Vì sao người nông dân bỏ trồng điều? Còn nhớ, ngày trước, hạt điều từng là niềm tự hào của nhiều nông dân Việt Nam. Cây điều gắn bó với bà con nông dân từ những năm khó khăn, trở thành nguồn thu nhập chính ở nhiều tỉnh như Bình Phước, Đồng Nai, Tây Nguyên. Thế nhưng, vài năm trở lại đây, không khó để thấy nhiều vườn điều bị đốn bỏ, nhường chỗ cho cây sầu riêng. Người nông dân đang dần “quay lưng” với cây điều, nhưng đâu là nguyên nhân thật sự?
Giá Cả Bấp Bênh – Bà Con Khó Sống Được Với Cây Điều
“Cực lắm, chăm cả năm trời, đến mùa thu hoạch giá lại rớt thảm” – anh Hòa, một nông dân ở Bình Phước than thở. Quả thật, giá hạt điều những năm gần đây lên xuống thất thường, khiến thu nhập của bà con không ổn định. Trong khi đó, chi phí đầu tư cho phân bón, thuốc trừ sâu ngày một tăng cao, nhiều hộ gia đình không đủ lời để trang trải cuộc sống.
Cây điều vốn dĩ thích hợp với khí hậu khô, dễ trồng và ít công chăm sóc. Nhưng khi thời tiết ngày càng khắc nghiệt, sâu bệnh xuất hiện nhiều hơn khiến năng suất giảm sút. “Có năm, trời mưa trái vụ, hoa điều rụng hết, coi như mất trắng” – chị Mai, một người trồng điều lâu năm chia sẻ.
Sầu Riêng – Cơn Sốt Giá Hấp Dẫn Khó Cưỡng
Trong khi giá điều bấp bênh, thì sầu riêng lại lên ngôi với mức giá cao ngất ngưởng. Đặc biệt, từ khi thị trường Trung Quốc mở cửa, nhu cầu tiêu thụ sầu riêng tăng mạnh, giá bán tại vườn có lúc lên tới 200.000 đồng/kg. Điều này khiến nhiều nông dân không thể làm ngơ. “Trồng một cây sầu riêng có thể thu cả chục triệu đồng mỗi vụ, còn điều thì chẳng được bao nhiêu” – ông Tư, một nông dân ở Tây Nguyên, cho hay.
Xu hướng tiêu dùng thay đổi cũng là yếu tố thúc đẩy sự dịch chuyển này. Người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng các loại trái cây đặc sản, nhất là những loại quả có giá trị dinh dưỡng cao và hương vị độc đáo. Sầu riêng không chỉ tiêu thụ mạnh trong nước mà còn xuất khẩu với giá cao, đặc biệt ở các thị trường lớn như Trung Quốc, Thái Lan.
Hệ Lụy Từ Việc Đổ Xô Trồng Sầu Riêng
Sự chuyển đổi ồ ạt từ điều sang sầu riêng không phải không có rủi ro. Cây sầu riêng đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc cao hơn nhiều so với cây điều. Từ khâu tưới tiêu, bón phân đến kiểm soát dịch bệnh, tất cả đều cần sự đầu tư lớn. Không ít bà con trồng sầu riêng theo phong trào, thiếu kinh nghiệm, dẫn đến cây chết hàng loạt hoặc năng suất kém.
Mặt khác, sầu riêng cần lượng nước lớn trong khi nhiều vùng trồng điều trước đây không có hệ thống thủy lợi phù hợp. “Nếu hạn kéo dài, không đủ nước tưới, coi như mất trắng” – ông Tám, một nông dân ở Đồng Nai lo lắng.
Ngoài ra, sự mất cân đối trong cơ cấu cây trồng cũng là vấn đề đáng báo động. Nếu quá nhiều người trồng sầu riêng, nguy cơ dư thừa nguồn cung là không tránh khỏi. Khi đó, giá cả sẽ giảm mạnh, khiến bà con chịu thiệt hại nặng nề.
Lời Kết: Cẩn Trọng Khi Đổi Cây trồng
Việc chuyển đổi cây trồng là quyền của người nông dân, nhưng sự đổi thay này cần tính toán kỹ lưỡng. Không thể chỉ chạy theo giá cao nhất thời mà quên đi những rủi ro dài hạn. Điều quan trọng là bà con cần có sự hỗ trợ từ các chuyên gia nông nghiệp, được hướng dẫn kỹ thuật canh tác bền vững và nắm bắt thông tin thị trường chính xác.
Trong tương lai, liệu cây điều có cơ hội phục hồi hay không? Điều này phụ thuộc vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước, sự đổi mới công nghệ và ý thức duy trì cân bằng hệ sinh thái từ chính người nông dân. Vì thế, khi lựa chọn đổi cây, bà con hãy cân nhắc thật kỹ để tránh những hệ lụy đáng tiếc.
