Tôi đến huyện Nam Trà My trong một buổi sáng đầy sương. Người địa phương không gọi núi Ngọc Linh là “ngọn núi”, họ gọi đó là “mái nhà”, là “cội rễ” – nơi lưu giữ không chỉ rừng già mà cả lịch sử của những bài thuốc cổ.- Sâm Ngọc Linh. Chuyến đi này không đơn thuần là du lịch. Nó giống như một hành trình học lại bài học về sự kiên nhẫn, về lòng tin và về giá trị của những điều chậm rãi.
Đường lên núi không chỉ dẫn đến đỉnh, mà dẫn về những hiểu biết thầm lặng
Thỉnh thoảng, chúng tôi dừng xe để hỏi đường ở một bản nhỏ hầu hết là người bản địa, người Xê Đăng, nơi từng là điểm khởi phát của những cuộc tìm kiếm loại cây mà nhiều người ví như “quốc bảo”. Đó chính là Sâm Ngọc Linh – một cái tên mà giờ đây đã vượt khỏi vùng núi, bước ra thế giới, nhưng vẫn giữ trong mình sự bí ẩn của núi rừng.
Một cây thuốc, một thế giới
Sâm Ngọc Linh không phải là loại cây dễ nhận diện. Trong hàng ngàn loại thân rễ dưới tán rừng âm u, Sâm Ngọc Linh mang hình dáng giản dị đến mức nhiều người đi rừng lần đầu chẳng thể phân biệt nổi. Nhưng với người bản địa, đặc biệt là những người già Xê Đăng, họ chỉ cần chạm tay vào đất là biết có sâm. Không phải bằng con mắt, mà bằng trực giác được truyền qua bao đời.
Một đàn anh trồng sâm gần 20 năm chia sẻ: “Cây này không sống ở nơi ồn ào. Nó cần lạnh, cần bóng râm, cần thời gian. Không được vội.” – anh nói, Tôi hiểu vì sao cây sâm này không thể được nhân giống đại trà – vì điều kiện sống của nó chính là sự khắt khe của núi rừng.
Du lịch không chỉ là ngắm, mà là hiểu
Trong những năm gần đây, Nam Trà My bắt đầu đón du khách. Nhưng những người chọn đến đây không tìm sự náo nhiệt, mà tìm trải nghiệm nguyên bản: được đi bộ trên những con đường sình lầy, được ngủ trong nhà sàn giữa mây mù, được ngồi bên bếp lửa và nghe người làng kể chuyện về cây sâm như kể về một người thân xa quê.
Ở đó, tôi thấy những nỗ lực bền bỉ – từ các hộ dân tham gia hợp tác xã trồng sâm, từ các bạn trẻ dẫn tour sinh thái, từ chính quyền địa phương đầu tư hạ tầng nhưng vẫn giữ cho rừng không bị “mở toang”. Và tôi thấy những du khách giống tôi – không đến để tiêu thụ, mà đến để thấu hiểu.
Sâm Ngọc Linh – không chỉ là món quà, mà là ký ức của đất
Khi rời khỏi Trà My, tôi mang về vô tấm hình chụp được và như một báu vật của chính mình, như một lời nhắc về hành trình đã đi qua. Trong đó không chỉ có tinh chất của một loài cây, mà có cả công sức của bao người, có cả niềm tin của những cộng đồng sống với rừng, chứ không sống nhờ rừng.
Sâm Ngọc Linh, đối với tôi, không phải là thứ để ngắm nhìn trong các triển lãm. Đó là một phần lịch sử sống động của Tây Nguyên, là minh chứng cho sự sống sót kiêu hãnh của bản địa giữa thế giới hiện đại đang lướt rất nhanh.
