Từ vùng đồi gió Lào đỏ quạch năm nào, sân bay Tà Cơn, nơi từng là “nút thắt sinh tử” trong chiến dịch Khe Sanh 1968, giờ đây nằm lặng lẽ giữa miền đất Quảng Trị nắng cháy. Đứng trên phi đạo cũ nhìn về những cánh rừng xa, khó ai tưởng tượng nơi này từng oằn mình gánh chịu hơn hai tháng ròng bom đạn. Trận chiến ấy đã đi qua, nhưng không phai nhòa trong ký ức của lịch sử.
Và hôm nay, với Mind Connector, hành trình ghé thăm Tà Cơn là một hành trình để lắng nghe đất nói, gió kể, và lòng người nhớ.
Từ căn cứ quân sự ác liệt bậc nhất Đông Dương…
Năm 1968, giữa cao nguyên đỏ lửa phía Tây Quảng Trị, Khe Sanh trở thành tâm điểm của một trong những trận đánh đẫm máu và dai dẳng nhất trong chiến tranh Việt Nam, nơi mà báo chí phương Tây từng gọi là “Trận Điện Biên Phủ thứ hai”.
Trung tâm của “túi lửa” đó chính là căn cứ Tà Cơn, sân bay dã chiến có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, kết nối thung lũng Khe Sanh với toàn bộ hệ thống phòng tuyến McNamara của Mỹ.
Chiến dịch tấn công Tà Cơn diễn ra từ ngày 21/1 đến 9/7/1968, kéo dài 170 ngày đêm. Trong suốt thời gian đó, nơi đây hứng chịu hàng chục ngàn tấn bom đạn, cả pháo binh, không quân lẫn chất độc hóa học. Thế nhưng, với quyết tâm “đánh cho Mỹ cút”, quân đội nhân dân Việt Nam đã vây ép, chia cắt và cuối cùng buộc đối phương phải tháo chạy khỏi cứ điểm Tà Cơn, mở màn cho thế trận mới tại Trị – Thiên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Trong trận địa này, máu đã thấm vào từng vạt đất, từng bậc thềm phi đạo. Số lượng thương vong hai phía đến nay vẫn chưa thể xác định rõ ràng, nhưng chắc chắn là vô cùng lớn, một cái giá đau đớn cho từng tấc đất giữ lại.
… đến điểm dừng chân thanh bình của người yêu lịch sử
Gần 60 năm sau, sân bay Tà Cơn không còn âm vang tiếng đạn. Những đường băng nóng bỏng ngày nào giờ đã bạc màu cỏ dại. Căn cứ năm xưa trở thành di tích lịch sử Khe Sanh, nằm trên Quốc lộ 9, cách thị trấn Lao Bảo chừng 15km.
Ghé thăm nơi này, du khách không chỉ thấy những vật chứng chiến tranh như:
- Đường băng dài hơn 3.000m
- Hầm chỉ huy bằng bê tông cốt thép
- Máy bay vận tải C-130 đã hoen rỉ theo thời gian
- Xác xe tăng, ụ pháo, hầm hào phòng thủ
Mà quan trọng hơn cả là một cảm giác kỳ lạ của sự yên tĩnh phủ lên quá khứ khốc liệt. Giữa nền trời trong vắt, tiếng ve râm ran và gió nhẹ qua các lùm cây, người ta mới thấy thời gian thật biết cách chữa lành.
Du khách nước ngoài khi tới đây thường lặng im rất lâu. Có người thì quay phim, có người chỉ đứng ngắm đồi núi, có người cắm một bông hoa dại vào nòng pháo rỉ sét. Một cử chỉ nhỏ, nhưng đầy ẩn ý: quá khứ có thể khốc liệt, nhưng hiện tại và tương lai có thể dịu dàng.
Trải nghiệm không chỉ để nhớ mà để hiểu
Tà Cơn không phải là nơi để kể lại chiến công theo kiểu hiển hách, càng không phải để kích động lòng hận thù. Với những người trẻ, những người làm văn hóa, đây là nơi để lắng nghe nhiều hơn là nói, hiểu nhiều hơn là phán xét.
Bởi trận chiến Khe Sanh 1968 dù đứng ở phía nào cũng là cuộc đối đầu khiến cả thế giới sửng sốt. Với hơn 40.000 lính hai phía, hàng nghìn tấn bom mỗi ngày, và áp lực chính trị khủng khiếp sau lưng, đây không đơn thuần là một cuộc chiến địa phương, mà là một lát cắt của thời cuộc toàn cầu.
Nhưng bây giờ, khi ta bước trên phi đạo xưa, không phải để cất cánh đi đánh trận mà là để đặt câu hỏi:
- Vì sao chúng ta từng chiến đấu như thế?
- Vì sao giờ đây có thể ngồi lại với nhau?
- Và phải chăng, ký ức lịch sử chỉ nên giữ lại để nhắc nhở chứ không để tái lập?
Ghi dấu bằng sự yên lặng
Có lẽ, điều đẹp nhất ở Tà Cơn hôm nay là chính sự yên lặng của nó. Không nhiều bảng thông tin, không tiếng loa, không cảnh xô bồ như một số điểm du lịch khác. Mọi thứ ở đây được giữ lại gần như nguyên bản, đúng với tinh thần “không tô vẽ ký ức”.
Bạn có thể đứng giữa đường băng, nhắm mắt lại, tưởng tượng tiếng máy bay gầm rú… rồi lại mở mắt ra để thấy trời xanh hơn bao giờ hết. Cảm giác ấy đủ làm cho chuyến đi trở nên sâu lắng, không cần lời bình nào thêm.
Lưu lại để bước tiếp
Với Mind Connector, Tà Cơn không phải là một “điểm đến chiến tranh”. Mà là một điểm tựa ký ức, nơi chúng ta dù thuộc thế hệ nào cũng cần dừng chân để hiểu rằng:
“Mỗi tấc đất yên bình hôm nay từng được đổi bằng những điều không thể tính bằng giá.”
Và có thể, điều lớn lao nhất mà quá khứ để lại cho chúng ta không phải là vinh quang mà là bài học của sự gìn giữ.
Thông tin dành cho người muốn trải nghiệm:
- Vị trí: Xã Tân Hợp, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị
- Cách đi: Nằm trên đường Hồ Chí Minh nhánh Tây, dễ kết hợp với hành trình thăm Lao Bảo, cầu Treo, hoặc đường 9 Nam Lào
- Lưu ý: Nắng rất gắt từ tháng 4–9, nên chuẩn bị nón mũ, nước uống và giày phù hợp
